Những yếu tố quyết định trong thành phần kinh tế nhà nước

63

Trong các thành phần kinh tế ở nước ta hiện nay (Kinh tế nhà nước, Kinh tế tập thể, Kinh tế cá thể-tiểu chủ, Kinh tế tư bản tư nhân, Kinh tế tư bản nhà nước, Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài), thành phần kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo.

Kinh tế nhà nước bao gồm các doanh nghiệp do nhà nước đầu tư vốn 100% hoặc nhà nước nắm số vốn khống chế, kinh tế nhà nước còn bao gồm các tài sản khác như ngân sách quốc gia, các nguồn dự trữ quốc gia như lương thực, xăng dầu, vàng, ngoại tệ và các tài nguyên thiên nhiên của đất nước như đất đai, rừng, biển, khoáng sản, bầu trời, trong đó các doanh nghiệp nhà nước là bộ phận quan trọng nhất.

Đặc điểm của kinh tế nhà nước là dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, sản xuất có kế hoạch, thực hiện phân phối dưới nhiều hình thức, trong đó lấy phân phối theo lao động làm hình thức cơ bản.

Đảng ta xác định kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta hiện nay.

Vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nước thể hiện ở những mặt sau đây:

• Kinh tế nhà nước nắm được những lĩnh vực, những ngành, những mặt hàng quan trọng nhất của nền kinh tế như ngân hàng, bưu chính viễn thông, giao thông vận tải, đất đai, điện nước, xăng dầu…Do đó, nó có thể định hướng được sự phát triển của nền kinh tế.
• Kinh tế nhà nước là lực lượng có khả năng ứng phó được với những biến động lớn của nền kinh tế, ổn định môi trường kinh tế vĩ mô, đảm bảo cho các thành phần sản xuất kinh doanh có hiệu quả, có thể giúp đỡ các thành phần kinh tế khác khi nó gặp khó khăn.
• Kinh tế nhà nước là thành phần có khả năng đầu tư vào các lĩnh vực đòi hỏi vốn lớn, thu hồi vốn chậm, lãi thấp hoặc không có lãi mà các thành phần khác không có khả năng hoặc không dám đầu tư, nhưng nếu không đầu tư vào đó thì nền kinh tế không thể phát triển được như cơ sở hạ tầng, giáo dục và đào tạo, y tế…
• Kinh tế nhà nước đóng góp tỷ trọng lớn cho ngân sách quốc gia và GDP của nền kinh tế, đi đầu trong việc chấp hành luật pháp, ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, quan tâm đến hiệu quả kinh tế – xã hội.

Tóm lại, kinh tế nhà nước ở nước ta hiện nay đã đóng được vai trò chủ đạo, tuy nhiên, vai trò chủ đạo đó chưa cao, chưa đầy đủ, sở dĩ như vậy vì nguồn lực và hiệu quả của kinh tế nhà nước còn hạn chế.

Để nâng cao vai trò chủ đạo của nền kinh tế nhà nước ngày càng tốt hơn Nghị quyết Đại hội IX đã đưa ra giải pháp sau:

• Phải hoàn thành việc củng cố, sắp xếp, điều chỉnh cơ cấu, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp hiện có, đồng thời phát triển thêm doanh nghiệp nhà nước đầu tư 100% vốn hoặc có cổ phần chi phối ở một ngành, lĩnh vực then chốt và địa bàn quan trọng.

Việc sắp xếp lại các doanh nghiệp nhà nước được thực hiện theo những hướng sau:

• Xây dựng một số tập đoàn kinh tế mạnh trên cơ sở các tổng công ty nhà nước, có sự tham gia của các thành phần kinh tế khác. Khẩn trương cải thiện tình hình tài chính và lao động của doanh nghiệp nhà nước, củng cố và hiện đại hóa một bước các công ty nhà nước.
• Thực hiện tốt chủ trương cổ phần hóa và đa dạng hóa sở hữu đối với những doanh nghiệp mà nhà nước không cần nắm 100%.
• Giao, bán, khoán, cho thuê các doanh nghiệp loại nhỏ mà Nhà nước không cần nắm giữ.
• Sáp nhập, giải thể, cho phá sản, những doanh nghiệp hoạt động không có hiệu quả và không thực hiện được các biện pháp trên.
• Cần làm rõ quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp.
• Tiếp tục đổi mới cơ chế chính sách đối với doanh nghiệp nhà nước để tạo động lực phát triển và nâng cao hiệu quả theo hướng xóa bỏ triệt để bao cấp, doanh nghiệp cạnh tranh bình đẳng trên thị trường, tự chịu trách nhiệm về sản xuất kinh doanh; nộp đủ thuế và có lãi.

Liên quan: Nền kinh tế nhiều thành phần là gì? Tính tất yếu khách quan